Dyskurs Konfederacji Wolność i Niepodległość w okresie kampanii wyborczych w latach 2019-2020

Niniejsza rozprawa analizuje dyskurs Konfederacji Wolność i Niepodległość (dalej: Konfederacja), polskiej koalicji partii i ruchów prawicowych. Ze względu na fakt, że Konfederacja jest stosunkowo nowym podmiotem na polskiej scenie politycznej, poświęcono jej stosunkowo mało badań. W rozprawie podjęto próbę wypełnienia tej luki poprzez analizę różnego rodzaju materiału: przemówień z wieczorów wyborczych, spotów wyborczych oraz wpisów na Twitterze. Okres badawczy obejmuje lata 2019–2020. W tym czasie w Polsce odbyły się różne wybory: parlamentarne, do Parlamentu Europejskiego oraz prezydenckie. W ten sposób teza daje szczegółowy ogląd dyskursu Konfederacji w jej pierwszych latach. Ponadto, w rozprawie omówiono przedterminowe wybory prezydenta Gdańska w 2019 roku oraz prawybory prezydenckie w Konfederacji w latach 2019–20. W odniesieniu do wyborów gdańskich była to pierwsza kampania, w której wystąpił kandydat Konfederacji (Grzegorz Braun). Prawybory Konfederacji są natomiast szczególnie interesujące, gdyż prawybory prezydenckie nie były dotychczas ugruntowane w polskiej tradycji wyborczej. Można było wówczas zaobserwować realizację dwóch gatunków, które przede wszystkim zostały wykorzystane w kontekstach amerykańskich: concession speech i nomination acceptance speech. Rozprawa bada transpozycję tych gatunków do polskiego dyskursu politycznego, aby w dalszej kolejności móc zweryfikować, czy i w jakim stopniu w przemówieniach polityków Konfederacji są obecne cechy standardowego wariantu gatunku, a w jakim cechy subwariantu concession speech tzw. partii trzecich Główną orientacją badawczą jest podejście dyskursywno-historyczne (DHA), gałąź krytycznej analizy dyskursu (KAD), która zwraca szczególną uwagę na kwestię kontekstów społeczno-politycznych. Tym samym analiza wykracza poza warstwę językową, integrując ją z różnymi koncepcjami i metodami właściwymi dla politologii, socjologii i medioznawstwa. Ponadto, części empiryczne poprzedzono omówieniem dyskursów trzech głównych frakcji tworzących Konfederację: libertariańskiej Nowej Nadziei, społecznie konserwatywnego Ruchu Narodowego oraz tradycjonalistycznej Konfederacji Korony Polskiej. Jednym z głównych celów rozprawy było zbadanie, w jakim stopniu dyskurs Konfederacji jest podobny do dyskursów innych współczesnych europejskich formacji prawicowych. Podstawowymi punktami odniesienia były wielowymiarowy model populizmu zaproponowany przez Mudde i Kaltwassera (2017), a także monografia Wodak (2021) na temat tzw. skrajnie prawicowego populizmu. Ponadto, w rozprawie szczegółowo omówiono kwestię legitymizacji. Czerpiąc przede wszystkim z prac van Leeuwena (2007), Vaary (2014) i Mackay (2015), rozprawa skupia się na mechanizmach i metodach pozytywnej autoprezentacji i negatywnej reprezentacji przeciwników politycznych w dyskursie zwartej koalicji. Postawiono cztery główne pytania badawcze: 1. W jakim stopniu dyskurs Konfederacji przypomina dyskurs współczesnych formacji opisywanych w literaturze jako skrajnie prawicowe? 2. Jacy aktorzy społeczni są (de)legitymizowani w dyskursie Konfederacji? 3. Jakie wymiary legitymizacji oraz strategie dyskursywne są wykorzystywane przez Konfederację (i jak często)? 4. Do jakiego stopnia dyskurs Konfederacji jest spójny? Czy można mówić o jednym dyskursie całej koalicji, czy bardziej zasadnym jest mówienie o trzech odrębnych dyskursach poszczególnych frakcji? Ze względu na zróżnicowany charakter materiału badawczego, w rozprawie wykorzystano różne narzędzia i metody. W części poświęconej przemówieniom kluczowa była analiza ramowa, dzięki której zidentyfikowano najczęstsze tematy i strategie obecne w dyskursie Konfederacji. Z kolei w odniesieniu do prawyborów wykorzystano elementy krytyki gatunkowej, co pozwoliło na zbadanie właściwości gatunkowych mów, które wygłosili kandydaci. Jeśli chodzi o spoty wyborcze, w dysertacji oparto się na zmodyfikowanej wersji sześciowarstwowego modelu legitymizacji Mackay (2015). Model ten nie tylko jest ugruntowany w podejściu van Dijka (2006) i van Leeuwena (2007), ale także koncentruje się na zarówno społecznych, jak i politycznych kontekstach produkcji reklamy wyborczej. Zgodnie z założeniami multimodalnej analizy dyskursu, w rozprawie przeanalizowano, jak wszystkie kanały komunikacji stworzyły spójną całość. Z kolei wpisy na Twitterze zostały przeanalizowane przy użyciu wybranych metod z zakresu lingwistyki korpusowej. Ta część rozprawy w największym stopniu wykorzystuje meteody ilościowe. Zbadano w niej tweety Krzysztofa Bosaka, które następnie porównano z wpisami jego rywali w wyborach w 2020 roku. Ponadto, aby zbadać podobieństwa i różnice między liderami Konfederacji, porównano tweety Janusza Korwin-Mikke (ówczesnego prezesa partii KORWiN; obecnie – Nowej Nadziei) z tweetami Roberta Winnickiego (lidera Ruchu Narodowego). W zakończeniu udzielono odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Omówiono w nim także pomysły na dalsze badania, podkreślając znaczenie triangulacji metod, która okazała się kluczowa dla niniejszej rozprawy.