Praca doktorska
Ładowanie...
Zasada dyskontynuacji w prawie parlamentarnym: źródła, funkcje, przejawy
| dc.abstract.pl | Przedmiotem rozprawy jest problematyka ciągłości funkcjonowania parlamentu po upływie kadencji. Podstawowa teza rozprawy zakłada, że jedną z fundamentalnych zasad współczesnego prawa parlamentarnego, jest zasada dyskontynuacji. Jej istota polega na tym, że organ przedstawicielski – rozumiany jako ciało wybrane w określonym składzie osobowym na daną kadencję – nie jest następcą prawnym swojego poprzednika. Każdy kolejny parlament stanowi zatem byt niezależny i samodzielny. Kluczowego znaczenia zdają się nabierać w tym kontekście trzy cechy charakterystyczne tej instytucji, jakimi są kadencyjność, polityczność i kolegialność, które występując łącznie, przesądzają jej organizację wewnętrzną i sposób działania. Głównym celem badawczym rozprawy jest objaśnienie pojęcia dyskontynuacji w polskim prawie konstytucyjnym na tle historycznoprawnym i prawnoporównawczym. Celowi temu podporządkowane są dalsze cele szczegółowe, odpowiadające poszczególnym rozdziałom rozprawy: po pierwsze, zbadanie genezy zasady dyskontynuacji oraz stopnia jej rozpowszechnienia w ramach obcych systemów prawnych; po drugie, ustalenie statusu prawnego tej zasady, odtworzenie kontekstu normatywnego jej funkcjonowania oraz wpisanie jej w siatkę pojęciową prawoznawstwa; po trzecie, określenie kształtu normatywnego dyskontynuacji oraz przejawów jej występowania w prawie i ustabilizowanej praktyce ustrojowej; po czwarte, poddanie analizie wszystkich przewidzianych w przepisach obowiązującego prawa wyjątkowych przypadków dopuszczających bądź nakazujących kontynuowanie prac parlamentarnych po upływie kadencji, a także twórcze ujęcie tych przypadków z perspektywy wybranych kryteriów, takich jak charakter prawny czy przedmiotowy i czasowy zakres obowiązywania. W rozprawie posłużono się przede wszystkim klasycznymi metodami nauk prawnych: metodą prawnodogmatyczną, metodą historycznoprawną oraz metodą prawnoporównawczą. Pierwsza z nich umożliwiła zdekodowanie aktualnych przepisów dotyczących zasady dyskontynuacji z wykorzystaniem dyrektyw wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej oraz – poddanego krytycznej analizie – dorobku nauki prawa i orzecznictwa. Metody historycznoprawna i komparatystyczna pozwoliły na eksplorację porządków prawnych funkcjonujących dawniej lub współcześnie w innych państwach w celu kontekstowego ujęcia zasady dyskontynuacji na gruncie prawa polskiego. Dzięki temu naszkicowano pewne tendencje i trendy obecności tej zasady w prawie parlamentarnym. Pomocniczo zastosowano ponadto metodę deskryptywną oraz metodę opartą na studium przypadku, przydatne do zreferowania stanów prawnego i faktycznego, stanowiących punkt wyjścia pogłębionych rozważań. Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie kilku wniosków. Po pierwsze, zasada dyskontynuacji obowiązuje w większości państw świata, w tym także w Polsce, i stanowi niekwestionowany element tradycji parlamentarnej. Jej geneza sięga średniowiecznego parlamentaryzmu angielskiego, a następnie za pośrednictwem prawa francuskiego zasada ta recypowana została do porządków prawnych państw Rzeszy Niemieckiej, skąd rozpowszechniła się w dominującym nurcie zachodniej kultury prawno-politycznej. Z kolei w Polsce dyskontynuacja istniała mimo zmieniających się warunków ustrojowych. W okresie I Rzeczypospolitej funkcjonowała jako nieuświadomiona konsekwencja przyjętego w tamtym czasie modelu parlamentaryzmu, zaś po odzyskaniu niepodległości stała się nieodłączną częścią ładu konstytucyjnego w kolejnych jego odsłonach. Po drugie, chociaż dyskontynuacja nie jest – i nigdy nie była – wyrażona w sposób generalny i bezpośredni (wprost) w żadnym przepisie prawnym, jej charakter normatywny i fakt obowiązywania nie jest podważany. Od strony teoretycznoprawnej można ją uznać zasadę prawa konstytucyjnego o charakterze dyrektywalnym. Jest zarazem bezpośrednią konsekwencją zasady kadencyjności parlamentu oraz konstytucyjnej konstrukcji przedstawicielstwa, odczytywanych na tle takich zasad ustrojowych, jak zasada suwerenności narodu oraz zasada autonomii parlamentu. Jej podstawę normatywną stanowią więc de lege lata art. 98 i art. 104 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 4 ust. 1 i art. 112 Konstytucji. Jednocześnie przypisanie dyskontynuacji statusu normy konstytucyjnej wyklucza generalne i całkowite jej zniesienie, chyba że dokonałoby się to w trybie zmiany Konstytucji. Po trzecie, zasada dyskontynuacji znajduje przełożenie na wszystkie sfery funkcjonowania parlamentu, mieszczące się w ramach realizowanych przez niego funkcji ustawodawczej, kontrolnej i tzw. kreacyjnej, oraz przejawia się w co najmniej trzech aspektach: personalnym, organizacyjnym (ujmowanym łącznie jako aspekt formalny bądź funkcjonalny) i materialnym (rzeczowym). Dwa pierwsze z wymienionych aspektów wiążą się z wygaśnięciem wraz z upływem ka dencji mandatów parlamentarzystów oraz zaprzestaniem działalności wszelkich organów wewnątrzparlamentarnych. Z aspektem materialnym łączy się natomiast skutek w postaci definitywnego zamknięcia wszelkich trwających procedur parlamentarnych, tak iż nie są one kontynuowane w nowej kadencji. Aspekt ten wywołuje liczne kontrowersje i budzi stosunkowo najwięcej wątpliwości w praktyce stosowania, dotyczących odniesienia dyskontynuacji m.in. do procedury budżetowej, kolejnych etapów postępowania ustawodawczego czy szczegółowych warunków wykonywania przez parlament kompetencji kreacyjnych. Po czwarte, polskie prawo przewiduje obecnie sześć wyjątków od dyskontynuacji materialnej, tworzących w sumie zamkniętą listę przypadków kontynuowania procedur parlamentarnych po upływie kadencji. Przypadki te rozproszone są w wielu aktach normatywnych, umiejscowionych na różnych szczeblach hierarchii źródeł prawa. Wydaje się, że można je przyporządkować kilku wartościom, którym ma służyć ich ustanowienie, takim jak urzeczywistnienie pewnych praw o statusie konstytucyjnym, sprawna realizacja odpowiedzialności osób zajmujących ważne stanowiska państwowe oraz zwiększenie efektywności procedur parlamentarnych. Z racji ściśle parlamentarnego charakteru zasady dyskontynuacji wyjątki te powinny co do zasady znajdować się w regulaminach parlamentarnych, chyba że istnieje wyraźny przepis Konstytucji przełamujący sferę wyłączności regulaminowej i odsyłający do uregulowania ustawowego. Z tego punktu widzenia obowiązujące prawodawstwo zawiera pewne – wymagające usunięcia – wadliwości. W zakończeniu rozprawy zebrano najważniejsze ustalenia oraz sformułowano wnioski de lege ferenda. |
| dc.abstract.pl | The subject of the thesis is the problem of continuity of parliamentary functions following the end of a term of office. The basic assumption of the thesis is that the principle of discontinuity constitutes one of the fundamental principles of modern parliamentary law. Its essence lies in the fact that a representative body – understood as a body elected in a specific composition for a given term – is not the legal successor of its predecessor. Each successive parliament is, therefore, a dis tinct and independent entity. In this context, three characteristics of this institution seem to be of key importance, i.e. temporariness, political character and collegiality, which together determine its internal organisation and the way it operates. The main research objective of the thesis is to explain the concept of discontinuity in Polish constitutional law against the historical and comparative background. There are a few further de tailed objectives, corresponding to the particular chapters of the thesis: first, to examine the origins of the principle of discontinuity and the degree of its prevalence in foreign legal systems; secondly, to establish the legal status of this principle, to reconstruct its normative context and to inscribe it into the conceptual grid of legal science; thirdly, to define the legal status of discontinuity and its manifestations in law and established legal practice; fourthly, to analyse all exceptional cases provided for in the provisions of applicable law that enable or require the continuation of parliamen tary procedures after the end of the term of office, as well as to assess these cases from the per spective of selected criteria, such as their legal nature or the objective and temporal scope of their application. The thesis takes advantage of classic methods used in legal science: the dogmatic, historical and comparative methods. The first one made it possible to reconstruct the current legal regulations regarding the principle of discontinuity by means of directives of linguistic, systemic and func tional interpretation as well as literature and jurisprudence, subjected to a critical analysis. The historical and comparative methods allowed for the exploration of legal systems functioning in the past or nowadays in other states in order to contextualise the principle of discontinuity under Polish law. This made it possible to outline certain tendencies and trends of the presence of this principle in parliamentary law. In addition, the descriptive method and case study were subsidiary used in order to present the legal and factual status as a starting point for more in-depth considerations. The research conducted led to several conclusions. First, the principle of discontinuity ap plies in the majority of countries of the world, including Poland, and is an unquestionable element of parliamentary tradition. Its genesis dates back to the medieval English parliamentarism, and then, through French law, it was absorbed into the legal orders of the states of the German Reich, from where it spread in the dominant current of Western legal and political culture. In Poland, in turn, discontinuity existed despite the changing political condition. In the period of the First Polish Republic, it functioned as an unintended consequence of the adopted model of parliamentarism, and after the restoration of an independent Polish state, it became a stable part of constitutional order in its subsequent versions. Secondly, although the principle of discontinuity is not – and has never been – expressed in a general and direct way in any legal provision, its normative nature and validity are not questioned at all. From the theoretical and legal point of view, it can be considered a principle of constitutional law of a directive nature. At the same time, it is a direct consequence of the parliamentary term and representation against the background of such constitutional principles as the principle of national sovereignty and the principle of parliamentary autonomy. Its normative basis is, therefore, de lege lata Article 98 and Article 104(1) in conjunction with Article 4(1) and Article 112 of the Polish Constitution. Also, assigning the status of a constitutional norm to the principle of discontinuity precludes its general and complete derogation, except when amending the Constitution. Thirdly, the principle of discontinuity is reflected in all spheres of the functioning of the parliament, falling within the framework of its legislative, control and the so-called creative functions, and manifests itself in at least three aspects: personal, organisational (taken jointly as a for mal or functional aspect) and material. The first two of the above-mentioned aspects are related to the expiry of the mandates of deputies at the end of their term and the cessation of activity of all internal parliamentary bodies, whereas the material aspect results in closing all ongoing parliamentary procedures, so that they cannot be continued in the following parliamentary term. The latter aspect causes numerous controversies and raises relatively the most doubts in legal practice, concerning the application of the principle of discontinuity to e.g. the budgetary procedure, subsequent stages of the legislative procedure or detailed conditions for the electoral competencies of the parliament. Fourthly, Polish law currently provides for six exceptions from material discontinuity, which in total form a complete list of cases of continuation of parliamentary procedures after the end of the term. These cases are dispersed in many normative acts, located at different levels of the hierarchy of sources of law. They are seemingly assigned to several values to which their establishment is intended to serve, such as the pursuance of certain constitutional rights, efficient implementation of the responsibility of particular officials and increasing the efficiency of parliamentary procedures. Due to the strictly parliamentary nature of the principle of discontinuity, these exceptions should be, as a rule, included in the parliamentary regulations, unless there is a clear provision of the Constitution breaking the sphere of exclusivity of these regulations and, thus, referring to the statutory regulations. From this point of view, the existing legislation contains some shortcomings that are to be corrected in the future. The thesis concludes with the collection of the most important findings and de lege ferenda proposals. |
| dc.affiliation.department | Szkoła Doktorska Nauk Społecznych |
| dc.contributor.author | Łukowiak, Dominik |
| dc.date.accessioned | 2023-12-05T08:29:08Z |
| dc.date.available | 2023-12-05T08:29:08Z |
| dc.date.defence | 2023-12-15 |
| dc.date.issued | 2023-12-05 |
| dc.description.additional | Link archiwalny https://depotuw.ceon.pl/handle/item/4819 |
| dc.description.promoter | Zubik, Marek |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4819 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.pl | prawo parlamentarne |
| dc.subject.pl | parlament |
| dc.subject.pl | zasada prawna |
| dc.subject.pl | zasada autonomii parlamentu |
| dc.subject.pl | zasada suwerenności narodu |
| dc.subject.pl | zasada przedstawicielstwa |
| dc.subject.pl | zasada kadencyjności parlamentu |
| dc.subject.pl | zasada dyskontynuacji |
| dc.subject.pl | parliamentary law |
| dc.subject.pl | parliament |
| dc.subject.pl | legal principle |
| dc.subject.pl | parliamentary autonomy |
| dc.subject.pl | national sovereignty |
| dc.subject.pl | representation |
| dc.subject.pl | parliamentary term |
| dc.subject.pl | principle of discontinuity |
| dc.title | Zasada dyskontynuacji w prawie parlamentarnym: źródła, funkcje, przejawy |
| dc.title.alternative | Principle of Discontinuity in Parliamentary Law: Sources, Functions, Manifestations |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |