Praca doktorska
Ładowanie...
Wpływ modelu rodziny pochodzenia na relacje dorosłych córek z ich matkami
| dc.abstract.en | My doctoral dissertation puts in the spotlight two “actresses” – a mother and a daughter. I look at this dyad through the lenses of different family realities and compare them with each other, looking for an answer to the main question – whether the family model affects this relationship. The mother-daughter relationship issue (and the daughterhood itself) has long remained outside the scope of interest of social sciences. As Adriane Rich (1976) wrote, the mother-daughter relationship is "the great unwritten story", because we don't have cultural, society-forming narratives on this topic. The importance of this issue was noticed no sooner than in the twentieth century, mainly thanks to feminist reflection. Today we know much more about how formative and important this relationship might be for women, but at the same time narrations around this subject are problematic and entangled in stereotyping categories. The mother-daughter relationship is unique on many levels. It has been proven that the nature of this relationship has a profound impact on how the daughter – from an early age – creates her own feminine identity. At the same time, daughterhood faces a disconnect between (a) the institutional dimension (how society portrays this role) and (b) the actual experience. The 20th century was a time of intense changes in social relations and value systems. One of the most important effects of the second demographic transition was the progressive differentiation of family life models. After many decades of dominance of the traditional family, we have entered an era in which different lifestyles and family arrangements began to coexist. In Poland, three types of families currently dominate, which after Peplau (1983) can be called: traditional, modern and egalitarian. As a result, the mother-daughter dyad also passes through new (and unknown a few decades earlier) phases of development. My dissertation aims to compare the daughterhood experience in different family realities. To illustrate this issue better, I use the metaphor of theatre, taken from Goffman’s dramaturgical model. My PhD thesis consists of three complementary parts (13 sections in total) – theoretical, where I discuss the literature on the subject; methodological, with an explanation of the assumptions adopted in the research project and the last one which presents conclusions from my research. The analysis I propose is interdisciplinary and takes into account philosophical, sociological and psychological categories. In the first, theoretical section, I focus on three key issues: the sociological definition of “home”; dominant patterns of family life and their historical transformations, women's roles in family (motherhood and daughterhood), and areas of interpretation of the mother-daughter relationship in social sciences. In the research process, I used mixed methods (MMR). The study included one phase of data collection (CAWI) and was conducted on a nationwide sample of 516 adult daughters aged 18-54, who were raised in traditional, modern and egalitarian family models. I used quantitative comparative analysis, to compare the experiences of women growing up in different family contexts. Referring only to the most general conclusions, it should be noted that: Adult daughters raised in traditional families perceive their relationship with mothers significantly worse than representatives of other models. These results may seem surprising, because, after all, it is commonly said that children are happier when their mother is not working and gives them all her attention. This situation has its source in social, cultural and psychological factors. However, my conclusions confirm the observations already pointed out by Chodorow in the 1970s that parents' strong specialization in childcare is not the best solution in terms of building general social satisfaction. Adult daughters from the modern family model see their mothers as the least satisfied with their family life. However, the mother's satisfaction with the role is unrelated to the daughter's perception of their relationship, which remains significantly higher than in the traditional model. The egalitarian model stands out from the other two. This is the only family type where parental satisfaction with the role was rated at a similar (high) level. Women growing up in such families are more likely to say their mothers are role models for them. Tensions between mother and daughter are also less frequent than in other families. The main conclusions confirmed the hypothesis that the mother-daughter relationship is shaped differently depending on the family model. It “provides” the mother-daughter dyad with different patterns of behavioral and communication scripts. Words such as "home" or " maternal love" have different meanings in family systems situated on a tradition-egalitarianism continuum. |
| dc.abstract.pl | W pracy „Wpływ modelu rodziny pochodzenia na relacje dorosłych córek z ich matkami” stawiam w centrum zainteresowania dwie aktorki – matkę oraz córkę. Przyglądam się tej diadzie przez soczewki odmiennych rzeczywistości rodzinnych i porównuję je ze sobą, poszukując odpowiedzi na pytanie czy model rodziny pochodzenia wpływa na sposób kształtowania się tej relacji. Analiza relacji matka–córka czy samego córectwa długo pozostawała poza obszarem zainteresowania nauk społecznych. Została dostrzeżona dopiero w drugiej połowie XX wieku, na gruncie refleksji feministycznej. Dziś dysponujemy wynikami, które wskazują, że relacja matka–córka jest wyjątkowa i ważna w codziennym doświadczeniu kobiet, ale równocześnie problematyczna i uwikłana w stereotypizujące kategorie. Społeczne przedstawienie relacji matka–córka pełne jest niekonsekwencji. Podobnie jak macierzyństwo, tak i córectwo mierzy się z rozdźwiękiem pomiędzy wymiarem instytucjonalnym a faktycznym doświadczeniem kobiet. Z jednej strony w obliczu fetyszyzacji indywidualizmu w społecznym odbiorze obecna jest swoista obsesja separacji od matki. Od córek oczekuje się symbolicznego „odcięcia” pępowiny. Zbudowanie dystansu i krytyczne podejście do relacji z matką, ma stanowić punkt wyjścia do budowania własnej autonomii w dorosłości. Z drugiej strony to właśnie od córek oczekuje się pozostania blisko rodziny pochodzenia, aktywnego zabiegania o utrzymanie relacji z rodzicami, a także świadczenia wsparcia dla starzejących się rodziców (w postaci wykonywania niewidzialnej pracy związanej z opieką). Mnogość sprzecznych sygnałów oraz brak wzorów zachowań rodzi u dorosłych córek poczucie ambiwalencji i konflikt solidarności. W jakim zakresie należy zabiegać o utrzymanie bliskich więzi z matką, a w jakim postawić na własną niezależność? Trudno wskazać, gdzie przebiega ta granica, ponieważ w praktyce nie dysponujemy normami kulturowymi, które pomagają rozwikłać te wątpliwości. Nie bez powodu Adriane Rich w Zrodzone z kobiety. Macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja (1976) pisała, że relacja matka-córka to „wielka, nienapisana historia”. Na polu analiz z zakresu nauk społecznych spotykamy się z nadmiernymi generalizacjami w sposobie interpretowania relacji matka–córka. W opracowaniach poświęconych tej diadzie często pomija się znaczenie zewnętrznych czynników, które stanowią ramę dla codziennych interakcji. Chodzi nie tylko o kontekst kulturowy czy strukturę rodziny, ale również o rodzinną definicję sytuacji, rozumianą jako przyjęty w rodzinie podział pracy. Ostatni z przedstawionych wymiarów – model rodziny – stał się głównym obszarem mojego zainteresowania. W literaturze przedmiotu brakuje pogłębionych analiz i opracowań na tym polu. Konsekwencją społecznych przeobrażeń jest postępująca dywersyfikacja modeli rodzin. W Polsce dominują obecnie trzy typy rodzin: tradycyjne, nieproporcjonalnie żeńskie (nowoczesne) oraz partnerskie (CBOS 157/2020). Tymczasem brakuje badań, które pochylałyby się nad wątkami relacyjnymi i przełożeniem modelu rodziny na takie kwestie, jak subiektywne poczucie związku z matką, dynamika relacji, style komunikacyjne czy mechanizmy przyjęcia/odrzucenia postaw matki w rodzinie konstruowanej przez dorosłą córkę. Celem mojej pracy było odpowiedzenie na pytanie, czy model rodziny pochodzenia – wyrażany poprzez umiejscowienie roli kobiety-matki oraz mężczyzny-ojca na osi tradycja-egalitaryzm – wywiera wpływ na sposób postrzegania własnego doświadczenia córectwa w relacji z matką. W tym celu posłużyłam się analizą porównawczą danych ilościowych (CAWI). Badanie zostało przeprowadzone na ogólnopolskiej próbie 516 dorosłych córek, które zostały wychowane w różnych modelach rodzin. Praca składa się z 13 rozdziałów, podzielonych na część teoretyczną, metodologiczną oraz ilościową analizę porównawczą. W pierwszej przybliżam kategorię sceny (domu rodzinnego), definicji sytuacji (modelu rodziny) oraz roli (matki i córki), gdzie najwięcej miejsca poświęcam specyfice relacji matka–córka. Dla czytelnika zaskakujące może wydać się częste odwołanie do metafory teatru, którym posługuje się w wielu częściach pracy. Dramaturgiczna metafora teatru Goffmana stanowi w mojej ocenie obrazową i adekwatną ramę dla przedstawianych treści. Opracowanie ma charakter interdyscyplinarny i nawiązuje do najnowszych badań w dziedzinie. W części metodologicznej przybliżam specyfikę metod mieszanych (MMR), którymi się posługuję. Część empiryczna to szczegółowe przedstawienie wyników przeprowadzonego przeze mnie badania ilościowego, w którym weryfikuję hipotezę główną oraz trzy pomocnicze: (1) im bardziej rola kobiety-matki jest przypisana do strefy prywatnej tym słabsze są jej relacje z córką; (2) siła więzi w relacji matka–córka jest uzależniona od osobistej satysfakcji matki z modelu rodziny; (3) biorąc pod uwagę rodzinę pochodzenia, córki najczęściej konfliktują się z matkami, niezależnie od realizowanego w niej modelu rodziny. Analizy zostały przeprowadzone z uwzględnieniem opracowania danych ilościowych oraz jakościowych. Opis wyników podzielony został na trzy obszary: • model rodziny (skojarzenia z domem rodzinnym, subiektywna ocena modelu rodziny pochodzenia; subiektywna ocena zadowolenia rodziców; preferowany i realizowany model rodziny konstruowanej); • relacje z rodzicami (postrzeganie relacji z matką i ojcem na wybranych płaszczyznach w dzieciństwie i latach nastoletnich; siła więzi z rodzicami w dzieciństwie i obecnie; charakterystyka konfliktów pomiędzy członkami rodziny pochodzenia); • relacja z matką (specyfika konfliktów na linii matka–córka, ocena relacji z matką na wybranych wymiarach). Część empiryczną zamyka podsumowanie najważniejszych wyników. Główne wnioski potwierdziły hipotezę, że relacja matka–córka kształtuje się odmiennie w zależności od modelu rodziny, w jakiej jest budowana. |
| dc.affiliation.department | Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji |
| dc.contributor.author | Prochera, Patrycja |
| dc.date.accessioned | 2023-04-25T12:38:24Z |
| dc.date.available | 2023-04-25T12:38:24Z |
| dc.date.defence | 2023-03-22 |
| dc.date.issued | 2023-04-25 |
| dc.description.promoter | Fuszara, Małgorzata |
| dc.description.promoter | Krajewska, Anna |
| dc.identifier.uri | https://repozytorium.uw.edu.pl//handle/item/4551 |
| dc.language.iso | pl |
| dc.rights | ClosedAccess |
| dc.subject.en | gender studies |
| dc.subject.en | women's studies |
| dc.subject.en | dramaturgical model |
| dc.subject.en | mixed methods research (MMR) |
| dc.subject.en | family of orgin |
| dc.subject.en | egalitarian family |
| dc.subject.en | modern family |
| dc.subject.en | traditional family |
| dc.subject.en | family model |
| dc.subject.en | patterns of family life |
| dc.subject.en | family |
| dc.subject.en | intergenerational relationship |
| dc.subject.en | female relations |
| dc.subject.en | daughterhood |
| dc.subject.en | motherhood |
| dc.subject.en | daughter |
| dc.subject.en | mother |
| dc.subject.pl | studia nad płcią kulturową |
| dc.subject.pl | studia kobiece |
| dc.subject.pl | perspektywa dramaturgiczna |
| dc.subject.pl | metody mieszane (MMR) |
| dc.subject.pl | rodzina pochodzenia |
| dc.subject.pl | rodzina partnerska |
| dc.subject.pl | rodzina nowoczesna |
| dc.subject.pl | rodzina tradycyjna |
| dc.subject.pl | model rodziny |
| dc.subject.pl | wzory życia rodzinnego |
| dc.subject.pl | rodzina |
| dc.subject.pl | relacje międzypokoleniowe |
| dc.subject.pl | relacje kobiece |
| dc.subject.pl | córectwo |
| dc.subject.pl | macierzyństwo |
| dc.subject.pl | córka |
| dc.subject.pl | matka |
| dc.title | Wpływ modelu rodziny pochodzenia na relacje dorosłych córek z ich matkami |
| dc.title.alternative | The influence of the family of origin on the mother-daughter relationship |
| dc.type | DoctoralThesis |
| dspace.entity.type | Publication |