Administracyjny a sądowy model nakładania sankcji prawnych

W rozprawie poddano analizie proceduralne następstwa konwersji odpowiedzialności karnej w administracyjną. Przedmiotem badań uczyniono modele sankcjonowania, które mogą posłużyć prawodawcy do nałożenia dolegliwości za naruszenie normy sankcjonowanej, przynależnej do dziedziny prawa publicznego. Zestawienie administracyjnego i sądowego modelu nakładania sankcji prawnych miało służyć wskazaniu cech charakterystycznych ww. modeli nakładania sankcji prawnych i sformułowaniu wniosków w zakresie stopnia przydatności owych modeli dla realizacji poszczególnych funkcji sankcji prawnej. W dalszej kolejności celem pracy była próba wyodrębnienia uniwersalnych, wynikających z zagadnień proceduralnych i ustrojowych, kryteriów delimitacji sankcji administracyjnej i karnej. W pracy przedstawiono zagadnienia wprowadzające, tj. pojęcia związane ze sferą materialnoprawną sankcji (rozdział wstępny), poszczególne modele nakładania sankcji w prawie publicznym (rozdział I), aktualne wyzwania i kierunki rozwoju w zakresie modeli nakładania sankcji prawnych (rozdział II), konstytucyjne i prawnomiędzynarodowe standardy odpowiedzialności represyjnej (rozdział III) oraz podjęto próbę delimitacji administracyjnego i sądowego modelu nakładania sankcji prawnych (rozdział IV). Kluczowe ustalenia przypisać należy rozważaniom zawartym w rozdziale IV, wskazującym na prawnoustrojowe różnice pomiędzy pojęciami administrowania oraz wymierzania sprawiedliwości. Rozważania te doprowadziły do wniosku, iż organ władzy wykonawczej, któremu powierzono konkretyzację sankcji, nie powinien dysponować luzami decyzyjnymi tak szerokimi, jak ma to miejsce w przypadku niezależnego sądu. Przyjęto, na podstawie analizy działu IVa Kodeksu postępowania administracyjnego, iż obecne regulacje, wzorowane na instytucjach prawnokarnych oraz zawierające luzy decyzyjne zbliżone do dyskrecjonalności sędziowskiej, wprowadzają ryzyko nadmiernej dowolności w stosowaniu prawa przez organy administracji, powodując tym samym zagrożenie prawa do sądu adresata decyzji w przedmiocie nałożenia sankcji administracyjnej. W zakończeniu zaprezentowano próbę wytyczenia granic pomiędzy administracyjnym i sądowym modelem nakładania sankcji w prawie publicznym.

The dissertation analyses the procedural consequences of the conversion of criminal liability into administrative liability. The subject of the research was made the models of sanctioning, which can be used by the legislator to impose an ailment for the violation of a sanctioned norm belonging to the field of public law. The juxtaposition of administrative and judicial models of imposing legal sanctions was intended to indicate the characteristics of the above-mentioned models of imposing legal sanctions and to formulate conclusions regarding the degree of usefulness of these models for the realisation of particular functions of legal sanctions. Subsequently, the aim of the study was to attempt to identify universal criteria for the delimitation of administrative and criminal sanctions, resulting from procedural and systemic issues. The thesis presents introductory issues, i.e. concepts related to the material-legal sphere of sanctions (introductory chapter), individual models of imposing sanctions in public law (Chapter I), current challenges and developments in the field of models of imposing legal sanctions (Chapter II), constitutional and international legal standards of repressive responsibility (Chapter III) and attempts to delimit administrative and judicial models of imposing legal sanctions (Chapter IV). Key findings should be attributed to the considerations in Chapter IV, pointing out the legal-structural differences between the concepts of administration and administration of justice. These considerations led to the conclusion that the executive authority entrusted with the concretisation of sanctions should not have a discretionary power as wide as that of an independent court. It was assumed, on the basis of an analysis of Section IVa of the Code of Administrative Procedure, that the current regulations, modelled on criminal law institutions and containing decision-making slack similar to judicial discretion, introduce a risk of excessive discretion in the application of the law by administrative authorities, thus causing a threat to the right to a court of the addressee of a decision on the imposition of an administrative sanction. The conclusion presents an attempt to delineate the boundaries between the administrative and judicial model of imposing sanctions in public law.