Język i znaczenie we wspólczesnej filozofii hermeneutycznej

Główna idea stojąca za moją rozprawą doktorską jest taka, że współczesna filozofia hermeneutyczna oferuje wyjątkowy sposób myślenia o języku, dostarczając cennego wglądu w problem znaczenia. Współczesna filozofia języka jest w dużej mierze zdominowana przez filozofię analityczną, dlatego uważam za istotne, aby porównać wyniki moich rozważań z ważnymi, analitycznymi teoriami znaczenia – w szczególności teoriami Grice’a, Searle’a, Davidsona i Wittgensteina. Moja rozprawa składa się z czterech części, z których każda podzielona jest na mniejsze rozdziały. Część pierwsza poświęcona jest obecnemu stanowi badań nad filozofią hermeneutyczną, czerpiąc zarówno z literatury polskiej, jak i angielskojęzycznej. Część druga dotyczy zasadniczych problemów filozofii języka i znaczenia. Wprowadzam w niej cztery kluczowe teorie, które służą za punkt odniesienia w moich dalszych badaniach nad znaczeniem. Trzecia i zarazem najbardziej rozległa część mojej pracy zawiera prezentację dogłębnej analizy poglądów najważniejszych współczesnych filozofów hermeneutycznych – Heideggera, Ricoeura, Vattimo i Caputo – skupiając się przede wszystkim na ich wkładzie w odpowiedź na pytanie o język. Moja propozycja ogólnej hermeneutycznej filozofii języka jest w szczególności zakorzeniona w ideach tych właśnie filozofów. W ostatniej części mojej rozprawy dokonuję podsumowania poglądów i argumentów, które prowadzą do sformułowania przeze mnie propozycji hermeneutycznej filozofii języka i opartej na niej koncepcji znaczenia. Rozprawa kończy się wstępną krytyką oraz refleksją. W mojej pracy przedstawiam trzy oryginalne pomysły. Pierwszy to próba sformułowania ogólnej hermeneutycznej koncepcji języka i znaczenia, co stanowi nowatorskie podejście w tym kierunku badań. Drugi pomysł dotyczy dwóch trybów działania języka: pierwszy, w normalnej sytuacji komunikacyjnej, oraz drugi, w sytuacji, w której język przestaje być niewidocznym medium. Niezrozumienie tej różnicy często prowadziło do zamieszania w badaniach nad językiem. Po trzecie, przedstawiam propozycję „trójkąta hermeneutycznego” – figury, która reprezentuje dynamiczną relację między językiem, interpretacją a egzystencją. Trójkąt hermeneutyczny jest wpisany w figurę tradycyjnego „koła hermeneutycznego”, mającego długą tradycję w myśleniu hermeneutycznym. Najważniejszy wniosek płynący z moich rozważań jest taki, że dowolne badanie nad językiem z konieczności czyni go przedmiotem, podczas gdy celem hermeneutycznej filozofii jest maksymalizacja podmiotowego podejścia do języka. W związku z tym, hermeneutyczna filozofia języka zmuszona jest nawigować między mówieniem o języku, a pozwoleniem językowi mówić. Prawdziwa i adekwatna teoria języka może być nieosiągalna, jeśli usiłujemy uniknąć uprzedmiotowienia języka. To paradoksalne napięcie stanowi istotę hermeneutycznej filozofii języka.

The main idea of my thesis is that contemporary hermeneutic philosophy offers a unique way of thinking about language, providing valuable insight into the problem of meaning. Since contemporary philosophy of language is largely dominated by analytic philosophy, I find it important to compare my results with prominent analytic theories of meaning, specifically those of Grice, Searle, Davidson, and Wittgenstein. My dissertation consists of four main parts, each divided into smaller chapters. The first part analyzes the current state of research in hermeneutic philosophy, drawing on both Polish and English philosophical literature. The second part addresses the general problems of the philosophy of language and meaning, where I introduce the four key theories that serve as a reference point for my exploration of meaning. The third and most extensive section presents an in-depth analysis of major contemporary hermeneutic philosophers—Heidegger, Gadamer, Ricoeur, Vattimo, and Caputo—seeking their contributions to the question of language. My proposal for a general hermeneutic philosophy of language is particularly rooted in the ideas of these philosophers. In the final section of my dissertation, I summarize the ideas and arguments that lead to my formulation of a hermeneutic philosophy of language and its concept of meaning, concluding with a critique and reflections. I present three original ideas in my work. First, the development of a general hermeneutic concept of language and meaning, which is a novel monographic exploration. Second, the introduction of two modes of language use: one in general communication and the other when language ceases to be an invisible medium. Misunderstanding this distinction has often led to confusion in the study of language. Third, I propose the "Hermeneutic Triangle," a figure that represents the dynamic relationship between language, interpretation, and existence. This triangle is embedded in the traditional "Hermeneutic Circle," a longstanding symbol in hermeneutic thinking. The most significant conclusion of my dissertation is that any inquiry into the nature of language necessarily objectifies it, whereas the goal of hermeneutic philosophy is to maximize language’s subjectivity. As a result, the hermeneutic philosophy of language must navigate between speaking about language and allowing language to express itself. A true and adequate theory of language may be unattainable if we aim to avoid objectifying language. This paradoxical tension is at the core of the hermeneutic philosophy of language.